ÇELİK BORU DOĞALGAZ HATLARINDA HİDROSTATİK TEST VE KURUTMA PROSEDÜRÜ

          HİDROSTATİK TEST VE KURUTMA PROSEDÜRÜ

1.    Konu

              2.    Testlerin Niteliği

3.    Malzeme ve Ekipman

4.    Test Programı

5.    Teste Nezaret Edilmesi

6.    Test Sırasındaki Güvenlik Önlemleri

7.    Dayanıklılık Testi

              7.1.     Maksimum Çalışma Basıncı 5 Bar’dan Büyük

7.2.     Maksimum Çalışma Basıncı 5 Bar’a Eşit veya Az

8.   Sızdırmazlık Testi

8.1.     Maksimum Çalışma Basıncı 5 Bar’dan Büyük

8.2.     Maksimum Çalışma Basıncı 5 Bar’a Eşit veya Az

9.   Vana Odaları

10.   Test Edilmemiş Bağlantıların Kontrolü

11.   Test Sonrası Tamirleri

12.   Raporlar ve Hesaplamalar

 13.   Hattın Boşaltılması

 14.   Test Raporu

  

 1.             KONU

               Bu şartname, gaz boru hatlarına gaz vermeden önce uygulanacak testlere ilişkindir.

                Özel şartlar, yapılacak testlerde izlenecek hususları belirler. 

                 2.           TESTLERİN NİTELİĞİ 

               Testler aşağıdaki kontrolleri kapsar.

q  Boru çalışmaları bittikten sonra boru hattının dayanıklığının kontrolü yapılır.

Dayanıklık Testi, maksimum çalışma basıncı 5 bar’ dan büyükse hidrostatik, 5 bar’ a eşit veya az ise pnömatik olarak yapılır.

q  Dayanıklılık Testinde yeterli sonuç sağlanmasından sonra, boru hattının sızdırmazlık testi yapılacaktır. Sızdırmazlık Testi, maksimum çalışma basıncı 5 bar’ dan büyükse hidrostatik, 5 bar’ a eşit veya az ise pnömatik olarak yapılır.

q  Son montaj ve bağlamalar kontrol edilir.

                 3.           MALZEMELER VE EKİPMAN

                q Geçici bağlantı, branşman ve servis hattı tesisatları,

q  Test ve doldurma işlemi için gerekli kompresör, pompa, vana, tank ve sünger pigler,

q  Ölçme ve kontrol cihazları,

q  Su, hava, elektrik vs.

q  Isıtıcı, kurutma elemanlar

  4.            TEST PROGRAMI

              q  Boru hattının hidrostatik olarak test edilecek bölümlerinin uzunlukları ve izafi yükseklikleri,

q  Pig kollektörlerinin yerleri ve düzenleri,

q  Her test bölümüne yerleştirilmiş boru ve boru donanımlarının karakteristikleri,

q  Maksimum test basıncı olan boru ve donanımların fabrika test basınçları

q  Planlanan maksimum işletme basıncı,

q  Test akışkanlarının nitelik ve yoğunluğu,

q  Kurutmanın niteliği,

q  Tasarlanan güvenlik tedbirleri,

q  Termometre ve manometrelerin yerleri.

                  5.          TEST SIRASINDAKİ GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

                  Test sırasında halkın güvenliğini sağlayacak gerekli bütün hazırlıkları yapmalıdır.

                Bu önlemler duyurulmalıdır.

                Test ekibi, testlerin yapılması sırasında doğrudan veya dolaylı olarak sebep olacağı her türlü kaza ve  

                 zarardan sorumlu olacaktır.

                6.           DAYANIKLILIK TESTİ

 

7.1.    MAKSİMUM ÇALIŞMA BASINCI 5 BAR’ DAN BÜYÜK 

       Akışkan olarak su kullanılır. Hava ceplerinin oluşmasını önlemek için, test yapılacak boru hattı bölümü, hattın, pratikte mümkün olan en düşük kotlu noktasından yeterli sayıda pigin ittirilmesi ile yavaşça doldurulur.

       Eğer hava ceplerinin oluşmasını önleyecek şekilde boru hattının en yüksek noktalarına tahliye sistemi yerleştirilmişse, test işleminden sonra tahliye sistemi, iki tarafından da kesilecektir. Çıkarılan kısmın değiştirilmesi için yeni bir boru parçası kaynaklanacak ve kaynakların radyografik kontrolu yapılır.

      İlk pig’i göndermeden önce, boru hattının 10 (on) metresine eşit hacimde bir su boru hattina verilmelidir.

      Test basıncı, en az maksimum işletme basıncının 1.5. katına, en fazla boru, fitting ve donanımların fabrika test basıncına eşit olmalıdır.

       Eğer suyun özelliği zorunlu kılarsa su durultulacak, filtre edilmeli ve inhibitör maddeler katılmalidir. 

      Test; boru hattının içindeki basınçta izin verilenin üzerinde bir düşmenin olup olmadığının kontrol edilmesinden ibarettir. 

7.2.          MAKSİMUM ÇALIŞMA BASINCI 5 BAR’ A EŞİT VEYA AZ 

      Test akışkanı havadır.

      Test basıncı maksimum işletme basıncının en az 1.5. katına eşit olmalidir. 

       Dayanıklılık Testi, eğer kanala yerleştirilecek boru bölümlerinde, kanaldaki boru üst kotundan itibaren en az 40 cm. yüksekliğe kadar doldurulmamışsa ve eğer üzerine destekler yerleştirilen boru bölümlerinde boru hattı desteklerle veya ankraj blokları ile tam olarak tespit edilememişse yapılmamalıdır. 

       Dayanıklılık Testi, 2 saat süre ile yapılır.    

7.               SIZDIRMAZLIK TESTİ

8.1.     MAKSİMUM ÇALIŞMA BASINCI 5 BAR’ DAN BÜYÜK

    Boru hattı dayanıklılık testinin başarılı sonuçlanması durumunda aşağıda belirtildiği şekilde bir Sızdırmazlık Testi uygulanir.

q    Test uygulanacak bölümün en yüksek noktasında ölçülen basınç en az öngörülen maksimum    çalışma basıncının 1,5 katı olmalidir.

q    En alçak noktada ölçülen basınç, Dayanıklılık Testi basıncından yüksek olmayacaktır. 

      Sızdırmazlık Testinin yapılmasından önce, Müteahhit, Sızdırmazlık testlerinin sonuçları üzerinde herhangi şüpheli bir durumun olmamasını, boru hattı, ekipman ve donanımları içindeki hava miktarını en aza düşürerek sağlayacaktır.

      Test prosedürü Ek 2’ de anlatılmıştır. 

8.2.     MAKSİMUM ÇALIŞMA BASINCI 5 BAR’ A EŞİT VEYA AZ

         Boru hattı dayanıklılık testinin başarılı sonuçlanması durumunda, Müteahhit,                         

        0,5- 1 bar basınçta (­­±%10) pnömatik test uygulayacaktır.

       Test süresi 48 saat olacaktır.

       Test prosedürü Ek 2’ de anlatılmıştır. 

8.               VANA ODALARI 

       Vana grubunu oluşturan bütün vanalar, fittigler ve cihazlar, eğer önceden hazırlanacaksa hepsi bir arada atölyede test edilmelidir.

       Bu test bütün vanalar açıkken yapılmalıdır. 

10.  TESTE GİRMEYEN BAĞLANTILARIN KONTROLÜ 

            Testi onaylanmış bölümlerin birleştirilmesinden sonra yapılacak Tie-in kaynakları radyografi veya gammagrafi ile %100 kontrol edilecek ve işaretlenecektir.          

 11.  TEST SONRASI TAMİRLERİ

 Eğer test İşveren veya Mühendis temsilcisi tarafından olumlu sayılmazsa, müteahhit hataların veya çatlakların araştırılması için gerekli bütün işlemleri yapacak ve tamir edecektir. Tamirden sonra İşveren veya Mühendis temsilcisi tarafından kabul edilebilir bir sonuç alınana kadar, testler tekrarlanacaktır

  12.  RAPORLAR VE HESAPLAR

        Müteahhit, uygulamasını kapsayan bütün raporları hazırlayacak, gözlenen basınç değişikliklerinde gerekli bütün hesaplamaları yapacaktır.

       Teknik kayıtların bir bölümü olan bu dökümanlar hazırlandıkça tedricen İşveren veya Mühendis temsilcisine verilecektir.

   13.  HATTIN BOŞALTILMASI

Hidrostatik test yeterli kabul edilir edilmez, Müteahhit, boru hattı ve donanımları içindeki suyu boşaltmaya başlayacaktır; bunun için uygun tipte köpük pig kullanacaktır.

 Küresel piglerin önünden su gelmesi kesildiği zaman hattın boşaltıldığı kabul edilecektir.

Boşaltma işleminden sonra hat –20⁰ C  kadar kurutulur.

 Eğer boru hattı, testlerden hemen sonra gaz doldurulmayacaksa, boru 1 bar basınç altında tutulacaktır.

   14.  TEST RAPORU 

Boru hattı bölümünde test işlemlerinin sonunda ölçülen sonuçlar kabul edilebilir olduğu zaman, Müteahhit :

 q  Test Raporu hazırlayacak,

q  Gerekli hesaplamaları yapacak,

q  Test Raporunu onay için İşveren veya Mühendis temsilcisine sunacaktır.

 Test Raporu, devreye alma işleminden önce İşveren veya Mühendis temsilcisine verilmiş olacaktır.

EK 1. 

1.               SIZDIRMAZLIK TESTİ GENEL ŞARTLARI 

1.1.    Test Süresi

1.2.    Dengeleme Süresi

1.3.    Test Basıncı

1.4.    Ölçü Aletleri

1.5.    Muhtemel Süre Uzatımları 

2.               SIZDIRMAZLIK TESTİNİN DOĞRULUĞU 

2.1.    Genel

2.2.    Minimum Kaçağın Gözlenmesi

2.3.    Minimum Kaçak Hipotezi  

3.               TESTLER İÇİN PRATİK YÖNTEM  

3.1.    Hava Sıkışmasının Kontrolü

3.2.    Bir saatlik Sızdırmazlık Testi

3.3.    24 Saatlik Sızdırmazlık Testi

3.4.    Ekler 

1.               SIZDIRMAZLIK TESTİNİN GENEL KOŞULLARI 

1.1.     TEST SÜRELERİ 

Test süresi test edilecek bölümün hacmine bağlıdır.

Eğer V (£ 20 m3 ise Süre = 1 saat

Eğer V > 20 m3 ise Süre  = 24 saat’ tir.

 1.2.        DENGELEME SÜRESİ  

Sızdırmazlık Testi, borunun su ile doldurulmasının ve suyun basıncının en az test basıncına eşit olmasının üzerinden belli bir dengelenme süresi geçtikten sonra başlamalıdır.

Dayanıklılık Testi dengelenme süresi içinde yapabilir. Dengelenme süresi borunun çapına bağlıdır ve aşağıdaki gibidir.

 D £ 400 mm ise süre = 1 gün,

400 mm < D £ 750 mm ise süre = 2 gün,

D > 800 mm ise süre = 3 gündür.

 1.3.     TEST BASINCI                       

  Test basınç değeri en az ön görülen maksimum çalışma basıncı kadar, en çok 

  dayanıklılık test basıncı kadar olmalıdır.

   1.4.     ÖLÇÜ ALETLERİ

  1.4.1.    SICAKLIK 

Kullanılması uygun görülen termometreler, sıcaklığı 0.1°C mertebesinde ölçecek hassasiyette olmalıdır.

 Yerleştirilecek termometrelerin sayısı İşveren veya Mühendis temsilcisinin isteğine bırakılacaktır.Bununla birlikte, 500 m’ye kadar bir bölümünde en az 4 adet, 500 m’den daha uzun bölümlerde en az 6 adet termometre olmalı, her iki kilometrede en az bir termometre yerleştirmeli ve bir saatten kısa sürelerde bütün termometreler okunmalıdır.

 1.4.2.     BASINÇ 

Basınç okuması, test koşullarında yaklaşık 10 g/cm²’yi ölçebilecek hassasiyette bir Ölü Ağırlık Cihazı ile yapılacaktır.

Basınç değişimleri kaydedilecektir; yazma cihazının hassasiyeti en az 0.5 bar’a eşit olacaktır. Kaydedilen eğride açık bir sapma olması, testin reddedilmesi anlamını taşır.

 1.5.           MUHTEMEL SÜRE UZANTIMLARI

Sızdırmazlık Testi, en fazla 3 basınç okunmasından oluşur. Eğer bu üç basınç okuma da olumlu sonuçlanmamışsa Test, en az üç günlük bir beklemeden sonra yeniden yapılmalıdır. (istisna olarak, anormal hızlı sıcaklılık değişmeleri varsa, bu durumda normal duruma dönülmesini beklemek gerekir.)

Bu zaman süresince basınç bir basınç kaydedici ile kayda alınacaktır. Üç günlük bekleme süresince, İşveren veya Mühendis temsilcisi, düzeltme faktörlerini kullanarak ilave sıcaklık ve basınç ölçümlerinin kesin değerlerini hesaplayacaktır.

 2.               SIZDIRMAZLIK TESTİNİN DOĞRULUĞU

 2.1.            GENEL

 Bir kaçağın, Sızdırmazlık Testi’den başka bir yolla bulunması genellikle mümkün değildir. Gözle kontrol, bu işin başarı ile yapılmasını sağlayabilir, fakat Test yapılır yapılmaz bir formülle doğruluğunun kanıtlanması esastır. Sonucun tam kesin olmamasının iki kaynağı vardır; Birincisi, formüller ancak gerçek durumun yaklaşık pozisyonunu verebilir. İkincisi, ölçü aletleri gerçek değerlerin sadece yaklaşık değerlerini verebilir.

 Sızdırmazlık Testi sırasında belli hacimde boru hattının içine basılan su kütlesinin tutulması, borunun sızdırmazlığını garanti etmek için tek yoldur.

 Bu yüzden, Sızdırmazlık Testinde bulunmayan kaçaklar için belli kabul kriterlerinin seçilmesi gerekir; deneyler bu seçimin tamamiyle keyfi olarak yapılamayacağını göstermektedir.

 2.2.        MİNİMUM KAÇAĞIN GÖZLENMESİ

 Boru hattında çelik boruya yapıştırılmış kaplama, belli bir noktada uygulanacak gerilim belli bir değere ulaşmadıkça borudan ayrılamaz. Bu yüzden, Test sırasında kaplamada bir çatlama veya ayrılma olmaması için deliğin belli bir çapta olması gerekir. Bu sızıntının minimum değeri, 70 bar basınç altında bir saatte yaklaşık 5 litrelik bir akışa eşit olan değer olarak açıklanır.

 2.3.         MİNİMUM KAÇAK HİPOTEZİ 

Minimum sızıntı belli bir P basınç altında belirli bir su akışı ile tarif edilir.

Minimum sızıntı : 

P£ 100 için q = (P+5)/15 

P> 100 için q = 7 olmalıdır. 

(q =  litre/saat ve P=kg/cm2 olarak ifade edilmiştir.)  

3.               TESTLER İÇİN PRATİK YÖNTEM 

3.1.            HAVA SIKIŞMASININ KONTROLÜ          

3.1.1.        YAPILAN ÖLÇÜMLER 

Test edilen borunun hacmi V olsun.   

Kontrol için m hacim su dışarı atılır ve ölü ağırlıklı test cihazında DPI’ lik bir  basınç düşmesi okunur.

3.1.2.   DEĞERLENDİRME

 m hacmine karşı teorik basınç düşmesi DPO ise;

 DPO = m [v(x+(D/(E.e)))]

(m ve V aynı birimlerle kullanılacaktır.)

X = Suyun sıkıştırılabilme faktörü

D = Normal boru dış çapı

e = Borunun et kalınlığı

E = Çeliğin Young Modülü

 Test yapılan bölümde farklı et kalınlığı ve kaliteye sahip borular bulunması durumunda, hesaba katılan (D/(E.e)) değeri, borunun homojen bölümlerine ait (D/(E.e))’nin farklı değerlerinin ağırlıklı ortalamasına eşit olmalıdır. Ağırlıklı ortalamada alınacak ağırlık faktörü, ilgili hacimlere göre hesaplanacaktır.

 DPI/DP2 oranı elde edilir.

 Eğer bu oran :            

Dış çapı 400 mm’den küçük borularda 0.90,

Dış çapı 400 mm’ye eşit veya büyük borularda 0.95’den daha az ise, aşırı miktarda hava vardır ve bu durumda test reddedilir.

 3.2.      BİR SAATLİK SIZDIRMAZLIK TESTİ

 Bir saatlik sürede iki basınç okuması (P1 ve P2) yapılacak, bu koşullarda test sırasında T1 ve T2 zamanlarıdaki sıcaklık değişmeyecektir.

 3.2.1.  DEĞERLENDİRME

 Cebirsel olarak :

(P1 – P2) < 0.5 kg/cm²  ise : TEST KABUL

(P1 – P2) = 0.5 kg/cm²  ise : KISA BİR UZATMA

(P1 – P2) > 0.5 kg/cm²  ise : TEST RED

 3.2.2.     KISA UZATMA

 t2 saatinden yarım saat sonra, t3 saatinde üçüncü bir P3 okuması yapılacaktır.

 (t3 - t2) süresinde ortaya çıkacak minimum kaçağın DP’0 olduğunu varsayarsak ve DP0 3.1.2’ de verilen formüle göre hesaplanırsa, formüldeki m. (t3 - t2) süresindeki kaçağı belirtir.

 Cebirsel olarak;

 (P1 – P2) < 0.5 DP’0 ise : TEST KABUL

(P1 – P2) > 0.5 DP’0 ise : TEST RED

3.3.         24 SAATLİK SIZDIRMAZLIK TESTİ

3.3.1.   YAPILACAK ÖLÇÜMLER

 a) 24 saatlik zaman aralığında t1 ve t2 saatlerinde iki test basıncı (P1 ve P2) okunur.

b)    Test yapılan boru hattı boyunca t1 ve t2 saatlerinde toprak sıcaklığının ortalama değerleri olan T1 ve T2’ yi 

      belirlemek için sıcaklıklar okunur.

c)          t1 ve t2 saatlerinde Ta1 ve Ta2 hava sıcaklığı ile atmosferik basınç, b1 ve b2 ölçülür.

 3.3.2.   DEĞERLENDİRME

a)         Semboller

 f=Yalnız borunun çapına bağlı ortalama ağırlık değer faktörü,

(ek 1’ deki grafikte değerleri verilmiştir.)

df/f=f’ nin dağılma faktörü aynı grafikte verilmiştir.

m = Suyun genleşme faktörü

g = Çeliğin hacimsel genleşme faktörü

X = Suyun sıkıştırabilme faktörü

D = Boru dış çapı

e = Boru et kalınlığı

E = Çeliğin Young Modeli

H = İzin verilen maksimum basınç değişikliği

DP’0 = Testin uzatılması sırasında minimum sızıntı nedeniyle basınç düşmesi

P = Sıcaklık düzeltmesinden sonraki basınç farkı

 b)          Yapılacak Hesaplamalar

H = df + IDPI + 0.2 fk             

K = ((m - g) / X) + D /((Ee))

 DP = f.k (T1-T2) bulunur.

 f + IDI + 0.2 f.k hesaplanır.

P = P1 – (DP-P2) hesaplanır.

c)        Sonuçlar

 Eğer P<H ise test olumludur.

Öteki durumlarda yaklaşık bir saatlik bir uzatma yapılır. t2 saatinden yaklaşık 1 saat sonra t3 saatinde P3 basıncı okunur.

 Uzatma süresinde minimum sızıntı sebebi ile basınç düşmesi DP’0 olsun.

(DP’0 bir saatlik testlerdeki gibi hesaplanır.)

Eğer (P2-P3)<0.5  DP’0 ise test olumludur. Test olumsuz sonuçlandığı takdirde yeniden yapılır.

 3.4.          EKLER

 . Boru çapına göre f ve df/f eğrileri

.Sıcaklığa göre suyun X sıkıştırılabilme faktörü değişimi

. Suyun sıcaklığına bağlı olarak (m - g) değişmesi

EK 2

 1.          GENEL ŞARTLAR

 1.1.    Dengeleme Süresi

 1.2.    Test Süresi

 1.3.    Test Basıncı

 1.4.             Ölçü Aletleri

 2.             TEST YÖNTEMİ

 2.1.   Ölçümlerin Alınması

 2.2.   0° C için Düzeltme Yapılması

 2.3.   Değerlendirme

 EK 2

 PNÖMATİK SIZDIRMAZLIK TESTİ PROSEDÜRÜ

  1.                       GENEL ŞARTLAR

 1.1.                   DENGELEME SÜRESİ

  Dengeleme süresi 24 saattir.

 1.2.                   TEST SÜRESİ

 Test süresi, stabilizasyon süresinden sonra 192 saattir.

 1.3.                   TEST BASINCI

 Test basıncı (gösterge) değeri 1 bar (± . %10) olacaktır.

 1.4.             ÖLÇÜ ALETLERİ

 1.4.1.                   SICAKLIK

 Kullanılması uygun görülen termometreler sıcaklığı 0.1ºC mertebesinde ölçecek hassasiyette olacaktır.

Termometreler test edilen tüm sahaya yayılacak, maksimum sayıları 10 olacaktır.

½ saatten daha kısa sürede bütün termometreler okunacaktır.

 1.4.2.   BASINÇ

 Basınç okunması en az 1 mm civa basınç farkını hissedebilecek hassasiyette aletlerle yapılacaktır.

Bütün ölçü aletleri fabrika imalatı olacaktır.

 2.               TESTLER İÇİN UYGULAMA YÖNTEMİ

2.1.            ÖLÇÜMLERİN ALINMASI

Bütün ölçümler sabah güneş yükselmeden önce yapılacaktır.

Bütün ölçümler her günün başlangıcında, aynı yerlerde ve aynı zamanda yapılacaktır.

Yapılacak ölçümler;

.   Atmosferik Basınç                               : b (mm civa sütunu)

.Hava Sıcaklığı                                       : Ta (ºC)

.Boru Hattındaki Rölatif Basınç             : P (mm civa)

.Boru Hattı Üzerindeki Toprak Sıcaklığı : T (ºC)

 2.2.               0ºC İÇİN DÜZELTME

 2.2.1.          ATMOSFERİK BASINÇ

Kullanılacak formül:

br ═ b [1-(18.1 x 10 ^-5  Ta)]

 Semboller :

 br ═ Düzeltilmiş atmosferik basınç

       (0ºC’ de civa sütunu yüksekliği)

b  ═ Okunan atmosferik basınç

Ta ═ Barometrenin bulunduğu yerde hava sıcaklığı

2.2.2.       BORU HATTININ RELATİF BASINCI

 Kullanılacak formül:

P₀  ═ P / (1 + (T / 273))

 Semboller:

 P₀  ═ 0ºC sıcaklıkta düzeltilmiş relatif basınç

P   ═ Boru hattında okunan relatif basınç

T   ═ Toprağın ortalama sıcaklığı

 2.2.3.             0ºC MUTLAK BASINÇ

 Pa  ═ P₀  + br

 2.3.              DEĞERLENDİRME

 Eğer boru hattındaki 0ºC’ da düzeltilmiş Pa mutlak basınçlarında, birbirini izleyen iki gün ve testin ilk günü ile her günü arasındaki fark, ölçü aletlerindeki muhtemel kusurlar nedeni ile doğabilecek 10 mm civa sütunu basınçta varsayılan maksimum hatalardan daha az ise test olumludur.

 EK 3

 1.              GENEL TEST YÖNTEMİ

2.               DEĞERLENDİRME

3.                KABUL

 4.             DİĞER KONTROLLER 

ÖZEL ŞARTNAME 

Madde 10 – TEST (SP 12)

 1.               ANA HATLAR

 Ana hatların testi su ile yapılacaktır.

 1.1.          TEST HAZIRLIĞI

 İki vana arasındaki boru bölümü ve vanalar ayrı ayrı test edilecektir.

 Pig gönderme ve karşılama istasyonlarının yerleştirilebilmesi için Boru hattı bölümünün her iki ucunda 5 metre uzunluğunda bir serbest alan bırakılacaktır.

Boru başlarına temizleme pigi yerleştirmeden önce göndericinin içine iki adet köpük pig yerleştirilecektir. Gönderme ve karşılama pig istasyonlarının imalat ve montajı, İşveren veya Mühendis temsilcisinin talimatına uygun olarak yapılacaktır.

 1.2.          SU İLE  DOLDURMA

 Test için gereken su, Müteahhit tarafından sağlanacaktır. Müteahhit, test için kullanılacak suyun analizini yaptıracak ve eğer gerekiyorsa, suya uygun bir inhibitör katılmasını önerecektir. Eğer içme suyu kullanılıyorsa korozyon inhibitörü eklenmesine gerek yoktur.

 Boru hattının doldurulması, boru hattının en düşük seviyedeki ucundaki gönderme istasyonundan yapılacak, ilk pig su ile itilerek karşılama istasyonuna gönderilecektir.

 Vanaların su ile doldurulması ana vanalardaki tahliye musluğundan yapılacaktır.

 1.3.            HAVA KALIP KALMADIĞININ KONTROLÜ

 Eğer test edilen borunun hacmi 20 m³  den küçükse, hava kalıp kalmadığının kontrolü İşveren veya Mühendis temsilcisi’ in isteğine bağlı olacaktır.

 1.4.          SUYUN ATILMASI

 Boru hattındaki su, göndericiden karşılayıcıya doğru basınçlı hava ile itilen ikinci bir pig vasıtası ile atılacaktır.

Vanalarda su, ana vananın tahliye musluğundan verilen basınçlı hava vasıtası ile geçici tapaların çıkış nipelinden atılacaktır. Boşaltmadan sonra test başlıkları sökülecektir.

 1.5.          KURUTMA

 Boru hattında, gereken sayıda pig veya küresel pig, hat içinde su kalmayıncaya kadar basınçlı hava yardımı ile borudan geçirilecektir.

Vanalardaki kurutma, vana içinde su kalmayıncaya kadar tahliye musluğundan üflenen basınçlı hava vasıtası ile sağlanacaktır.

 Biten bölümlerin kurutmaları kurutma cihazları ile yapılacaktır. Hava basma noktasından en uzak noktada –20⁰ hava elde edilene kadar hava basılacaktır.

 2.                 DAĞITIM ŞEBEKELERİNDE

 Dağıtım şebekelerinin kontrolü hava ile yapılacaktır.

 Sızdırmazlık testi, gazla doldurulmaya hazır olduğu zaman her boru hattında veya her şebeke alanında yapılacaktır.

 Eğer boru hattı, dayanıklılık ve sızdırmazlık testinden hemen sonra gazla doldurulmayacak ise işletme basıncında ki hava basıncı altında tutulacaktır.

 Hidrostatik Testlerde Flushing Suresi

Ana Celik hatlarda boru ici flushing ( Temizleme ) suresi asagidaki formul ile hesaplanir.

T=2L/3

T = flushing time (seconds)  ( Temizleme  suresi saniye)

L = pipe length (feet)    (Boru hatti uzunlugu feet)

1 Feet= 0,3048 metre Alinacak.

Hidrostatik Test Suyunun Ph Degeri?

            Simdi teknik sartname ne diyor bakalim?

5.5 Hidrostatik Test Suyunun Doldurulması

5.5.1 Test Suyunun Özellikleri

Testte kullanılacak suyun fiziksel ve kimyasal özellikleri aşağıdaki gibi olacaktır.

PH = 6,5 / 10,5

H₂S = 0 (hidrojen sülfür, korozif malzeme)

Çökelti ve partikül max =1,5 kg/m³

Suyun Ph ozelligine bakalim:

pH  “Bir çözeltideki hidrojen iyonlarının konsantrasyonu’ dur.” şeklinde tarif edilir.

pH skalası 0 ile 14 arasında değişir.

pH’ ı 0 ile 6,9 arasındaki çözelti asidik,

pH’ ı 7,1 ile 14 arasındaki çözelti alkali yada bazik,

pH’ ı 7 olan çözelti de nötr olarak adlandırılır.

Su için optimum pH değeri 7,2 ile 7,6 arasıdır. Uygun alkalinite değeri için bu pH aralığı optimumdur. Alkalinite aşağıya düştüğünde suyun pH değeri de dalgalanır ve netice de suda kalite problemleri başlar.

pH’ ı çok düşük bir su, borularda korozyon ve pitting sonucu delinmelere neden olur. Bu Bu  Bu durum, suya metal iyonları karışması nedeniyle sağlık problemlerine de yol açar. Su acımtrak, metalik bir tada kavuşur.

Eğer suyun pH’ ı çok yüksekse bu kez de tadı mutfak sodasına benzer ve bu özellikteki su ile borularda çökeltiler, skal’ ler oluşur.

            Simdi bu konuyu neden actim sonuca varalim:

1. GİRİŞ

Ulusal Korozyon Mühendisleri Kurumu (NACE) tarafından yayınlanan malzeme gereksinimleri (MR 0175) standardında, sıvı olarak su ve kısmi basıncı 0.0035 bar’dan büyük hidrojen sülfit (H2S) içeren akışkanları asidik (sour) gaz ortamı olarak tanımlar. Boru hatlarında taşınan doğalgaz ve petrol gibi akışkan sıvılar da içerdikleri H2S nedeniyle asidik korrozif ortam içerirler. Bu nedenle doğalgaz ve petrol boru hatları da korrozif ortamlarda çalışmaktadır.

Boru hatlarında H2S den kaynaklanan en yaygın çatlama tipi HIC çatlamasıdır ve aynı zamanda merdiven adımı çatlaması (SWC) olarakta bilinir.[3] HIC, 1940 lardan beri asidik ürünleri tutan tank ve kaplardaki bir problem olarak tanımlandığından hidrojen kabarcığı ile ilişkilendirilmiştir.[9]

1972 de İran körfezindeki gaz iletim boru hattındaki hasar ve 1974 yılında Suudi Arabistan’daki üç gaz iletim hattında meydan gelen hasarlarının sonucunda, birçok firma çeşitli çeliklerdeki çatlama ve ortaya çıkan test sonuçlarını araştırmaya başlamıştır.

HIC terimi, 1973 den beri dünya çapında araştırmacıların dikkatini artarak çeken, hasarla ilişkili bir olgu olarak uzun zamandır bilinmekteydi. 1975 – 1980 arasındaki 5 yıllık kısa bir sürede bu konuda 50 den fazla makale yayınlandı.

HIC terimi ilk olarak Miyoshi, Tanaka, Terasaki ve Ikeda, adlı araştırmacıların “Hydrogen-Induced  of Steels Under Wet Hydrogen Sulfide Environment” isimli makalelerinde kullanılmıştır. Merdiven adımı çatlaması (SWC), hidrojen çatlaması (HC) ve hidrojen nedenli merdiven adımı çatlaması

(HISWC) gibi aynı kavramı göstermekte olan terimler de literatürde bulunmaktadır. HIC (hydrogen induced ) terimi literatüre NACE TM 0284 no’lu standart tarafından adapte edilmiştir.

Boru hatlarında meydana gelen korozyon hasarları içerisinde HIC çatlak hasarına en güncel örnek 1765 km uzunluğundaki Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC)

petrol boru hattından verilebilir. BTC boru hattı Hazar denizindeki petrol sahalarından Türkiye’nin Akdeniz kıyısındaki petrol terminali Ceyhan ile arasındaki stratejik bağlantıyı sağlar. Boru hattının yapımı Azerbaycan,Gürcistan ve Türkiye olmak üzere üç farklı lota bölünmüştür. 300 Milyon USD lik

Gürcistan lotu, boru hattının merkezi kısmı olup çeşitli kalite ve et kalınlıklarında ∅1168 mm’lik 248 km çelik borudan oluşmaktadır. İnşaat safhasında hidrojenin neden olduğu çatlama problemi tespit edilmiş ve yaklaşık 200 tane çevresel kaynağın değiştirilmesi gerekmiştir.