BORU TESİSATLARINDA ( BORU MALZEMESİ ÖZELLİĞİNE GÖRE) ELEKTROT SEÇİMLERİ NASIL YAPILIR

  

 ELEKTRODLAR

Elektrod Secimleri

Elektrodun mekanik ozellikleri ,boru veya fitting malzemesi mukavemetinin ustunde olacak sekilde secilecektir.Ancak aradaki cekme gerilimi fark 10 kg/mm2 uzerinde olmamalidir.Boru malzemesi SCH 40 –API 5L GR-B oldugundan dolayi kullanilacak elektrod AWS A 5.1- E 6010 ortulu elektrotlar olacaktir. Boru caplarina ve et kalinligina uygun elektrod secimleri asagidaki tabloda (tablo……) gosterilmistir.

Elektrodlar genel olarak,depolarda ve koltuk ambarlarinda rutub et almayacak sekilde sekilde muhafaza edilecektir.kaynak sirasinda olusan su buhari enerjiyi yutup ark kesikligi meydana getiriyor ise,elektrod  100 C ‘de 5-10 dakika tutularak kurutulmalidir.Fazla kurutuldugu takdirde ortudeki seluloz ozelligini kaybedecektir.

b)  Elektrod Secim Kriterleri 

Secilen elektrod DC veya AC menbagina bagli olacaktir.Bu sebeple elektrod secimindeki kriterler sunlardir.

1-Ana metalin kimyasal bilesimi,isil islem durumu,mekanik ozellikleri,

                   2-Uygulanacak kaynak pozisyonu,

                   3-Kaynakli birlestirmenin calisma sartlari,

                   4-Istenen nufuziyet,

                   5-Kaynakcinin yeterliligi ve tecrubesi,

                   6-kaynak yapilacak malzemenin et kalinligi,

                   7-Sarfiyat,

                   8-Kaynak dikisinin gorunumu vs.

 

BORU CAPI	BORU ET KALINLIGI	KOK	SICAK	DOLGU-1	DOLGU-2	DOLGU-3	KAPAK
4'	4,37 mm	2,5	2,5	3,25	-	-	3,25
6	4,37 mm	2,5	2,5	3,25	-	-	3,25
8	4,78 mm	2,5-3,25	3,25	3,25	-	-	4
12	5,56 mm	3,25	3,25	3,25	-	-	4
16	6,35 mm	3,25	3,25	4	-	-	4
20	7,14 mm	3,25	3,25	4	-	-	4
24	7,92 mm	3,25	3,25	4	-	-	4-5

 

ELEKTROT TIPI	AWS'YE GORE GOSTERIM
Selulozik	E 6010-E 7010-E 8010
Rutil Elektrod	E 6013- E 7014  (SADECE KONSOL BENZERI IMALATLAR ICIN KULLANILACAKTIR)
Bazik Elektrod	E 7108 – E 8018

 

 

 

Selulozik Elektrodlar

                          Kaplamada %30 seluloz iceren maddeler ark sicakliginda ayrisarak   

                             hidrojen olusturular.Hidrojenin mevcudiyeti ark gerilimini ve sonucta ark        

                             nufuziyetini artirmaktadir.Verilen bir akim icin selulozik elektrodla elde edilen nufuziyet derinligi diger elektrodlara nazaran  %70 daha fazladir.Elektrdodun curufu incedir ve cabuk kalkar.Bunlardan dolayi selulozik elektrodlar boru tesisatlarinin en onemli ozelligi olan yukaridan asagiya (PG) kaynak yapma yontemine uygundur.Asagidan yukariya dik pozisyonda (PF) kullanildigi zaman,kokte kalin bir kaynak dikisi elde edilir. Bu nedenle agizlama zorlugu olan durumlarda veya orjinal olmayan kaynak agzinda kaliteli kok pasosu verir.

                             Bu elektrodlar genel olarak depolarda (oreete nem orani %40 ‘in altinda) rutubet almayacak sekilde muhafaza edilmelidir.Kaynak sirasinda olusan su buhari enerjiyi yutup ark kesikligi meydana getiryorsa,elektrod 100 C de 5-10 dakika tutularak kurutulmalidir.fazla kurutulursa ortudeki seluloz ozelligini kaydeber.  

 

Bazik elektrodlar

Bazik elektrodlar kesin olarak kuru,nemden arindirilmis ortamlarda

muhafaza edilmeldir. Elektrodlar 400 C ve enaz 2 saat kurutma firinlarinda kurutulmalidir.Kullanim esnasinda 150 c ‘lik termoslarda muhafaza edilmeli, elektrodlar kaynakci tarafindan tek tek cikarilip kullanilmalidir.bazik elekttrod ile yapilan kaynaklarda akim siddeti yuksek secilmelidir. Yuksek akim siddeti kullanark elektrodun tutusmasi kolaylasir,giren isinin yuksekligi nedeni ile kaynak banyosu daha uzun sure sivi halde kalir.Boylece gazlarin kolaylikla cikmasi ve kaynak dikisinin gozeneksiz olmasi saglanir.Secilen akim siddeti elektrodun sonuna kadar kullanildiginda  ortu yanmamalidir.

Ark “kibrit cakar gibi”,yani sureterek tutusturulacaktir.Boylece kisa sure icinde olsa bile

genellikle baslangicta gozenek dizilerine neden olan uzun ve titrek ark onlenmis olmaktadir.Bazik elektrodla calisldigi zaman,elektrodun birlesme yerinde tutusturulmasi gerekir.Bazik eletrodlarda yarida oreete kaynaga   devam edildiginde,kaynaga baslamadan once elektrod ucunda olusmus kraterin yok edilmesi,yani cekirdek teli ile ortunun ayni seviyeye getirilmesi gerekir.bazik elekrodlarda ark boyu cekirdek capinin yarisi kadar olmalidir.Cok uzun ark,ergimis metali havanin oksijen ve nitrojeninden korumaz. Kaynak yonunde elektrod mumkun oldugu kadar dik acida tutulmalidir. (85 C-90 C) Ortu esas olarak kalsiyum florid ve kalsiyum karbonat gibi kalsiyum bilesikleri  icerir.

Bazik elektrodlarin hidrojen icerigi (10 ml / 100 gr) dusuk oldugundan, kaynak dikisinin darbe dayanimi yuksek,sunek-gevrek  gecis sicakligi dusuktur. Bu nedenle yuksek mukavemetli celiklerin kaynaginda kullanilir. Curufun oksijen icerigi dusuk oldugundan kaynak profile dis bukeylidir.Curufun kalkmasi zordur.       

Rutil elektrodlar

Ortunun esas maddesini cogunlukla titanium oksit (TiO2) olsuturu.Buna istinaden ortude silikatlar,karbonatlar,metal oksitler ve ferro-alasimlar bulunur.Bunlar iyi bir curuf  olusturma ozelligine sahiptir ve kararli bir ark olsutururlar.Curufu kolay kalkar.Dikisin mekanik ozellikleri yapi celiklerinde uygun olacak sekildedir.Yumusak bir ark ile sakin bir calisma saglar,aralik doldurma yetenekleri elektrod ortusu kalinlastikca artar.Her posizyonda kaynak yapmaya elverislidir.Yuksek tokluk degerine ulasmasi mumkun degildir.Ortu kurutulabilir,bu kurutma islemleri elektrod ureticileri talimatlari dogrultusunda yapilmalidir.Nem giderilecek olursa ortunun baglari hasar gorebilir.kaynakta hidrojen gazi (H2) icerigi yuksek (25-30 ml / 100 g) seviyededir.Bu nedenle rutil elektrodlarin yuksek mukavemetli celiklerin kaynaginda kullanilmasi mumkun degildir.   

 

                   KAYNAK JENERATORLERI –DC

                   1-  Kaynak Jeneratorlerinde Olmasi Gereken Ozellikler:

                  a) Kaynak akimi genis bir aralikta kademesiz olarak ayarlanabilmeli ve   

                     uretec,tum akim araliklarinda iyi kaynak yapabilme ozelligine sahip

                     olmalidir. 

                      b) Bosta calisma tuketimi (kaybi) az olmali ve yuksek verimle calisabilmelidir.

                    c)  Kolay tasinabilmeli

   d) Yuksek akim siddeti gerektiginde , diger kaynak uertecleri ile oreete             

     baglanabilmelidir.

   e)  Iyi bir havalandirma ve sogutma sistemine sahip olmalidir.

   f)   Komurleri kolayca degistirilebilmeli

   g) Toza ve yagmur suyuna karsi iyi izole edilmis olmalidir.

   h) Bakimi kolay ve bakim giderleri az olmalidir.

    i)  Kutuplar kolaylikla degistirilebilmelidir.

    j) Kaynak makinasinin kazaya karsi emniyeti buyuk olmalidir.

    k) Kaynak makinasinin sargi ile izolasyonlari kaynak sirasindaki tutusma ve  damla gecisleri     

    hallerinde ortaya cikan kisa devre akimlarina dayanikli  olmalidir.

               

                     2-Kaynak Akimi:

Kaynakta dogru akim,alternative akima oranla daha kararli bir ark ve daha yumusak metal transferi saglar. Kullanilan ortulu elektrodlarin cogu dogru    akimda ters kutuplama (elektrod pozitif kutu) ile calisacak sekilde uretilmistir. Dogru kutuplamada (elektrod negative) kutup calismak uzere vardir.

Elektrod  ters (+) kutuplamada daha fazla nufuziyet,dogru (-) kutuplamada ise daha

                       yuksek elektrod erimesi saglar. Dogru akim arki,dusuk akim degerlerinde bile sivi halde

                       iken iyi islatma ozelligine sahip bir kaynak metali ve uniform bir kaynak dikisi

                       olusturur.Dogru akimda acik devre gerilimi 60 Volt altinda oldugu icin tercih edilme

                       nedenlerinden biridir.Teknik emniyet acisindan insane sagligi icin buyuk                      

                       onemi vardir.

                      3- Kaynak Akimi Araliklari

                       Elektrodlarin cekirdek telleri genellikle 450 mm uzunlukta olup,caplari 2,5 ile

  4 mm arasinda degisir. Elektrik baglantisi elektrodun sapindan yapildigi icin

                       butun kaynak akim cekirdek teli boyunca akar. Cekirdek telinin bir elektrik direnci vardir ve

                       bu nedenle,akimin gecmesi ile birlikte cekirdekte isi olusur. Olusan isi cok

                       yukselirse,elektrodun erken erime tehlikesi mevcuttur. Sicakligin etkisinden ortu maddeleri

                       hasara ugrayabilir. Elektrod imalatcilari bu husulari degerlendirerek,her bir elektrod capi icin

uygulanabilecek en yuksek akim degerini verirler.Akimin karasiz hale geldigi  bir alt akim degeri de mevcuttur.Tablo- 3 de goruldugu uzere elektrodlar icin tipik akim araliklari verilmistir. Gercek akim degeri, ortunun tipine bilesimine ve cekirdek telinin bilesimine bagli olarak degisir ve bu degerler ureticiler  tarafindan kendi urunleri icin belirtilir.    

                        

TEL CAPI	AKIM  (A)
mm	EN  DUSUK   -    EN YUKSEK
2.50 mm	50                        90
3,25 mm	65                       130
4 mm	110                      185
5 mm	150                       250
6 mm	220                       350